Harry Balsam – người nằm trong danh sách Schindler nổi tiếng từng sống ở một biệt thự rộng lớn, cũng từng cúi xuống lau từng vết bẩn trên giày cho Joseph Mueller (chỉ huy trại tập trung Plaszow (Ba Lan) và cũng từng rơi vào tính huống thập tử nhất sinh sau khi đi đưa đến hàng loạt trại tập trung của Đức Quốc Xã (ĐQX).

Những ngày tháng địa ngục trong “khu ổ chuột” 

Ngày 17/4/2023 là ngày Israel tưởng niệm cho 6 triệu người Do Thái. Đây được gọi là ngày Yom Hashoah. 6 triệu người đã ra đi mãi mãi trong sự kiện Đại tàn sát người Do Thái (Holocaust). Nhưng có một cá nhân nổi lên như một nhân chứng sống về sự sinh tồn phi thường, dù bao trùm là lịch sử, sự hủy diệt và bi kịch.



Câu chuyện kể về một cậu bé gốc Do Thái tên là Harry Balsam, từng mưu sinh bằng nghề đánh giày. Ông được coi như một nhân chứng sống sót may mắn của trại tập trung Buchenwald (gần Weimar, Đức). Một cuốn sách dựa trên những giờ làm chứng của ông được chính người cháu gái của ông Harry đến từ London – bà Natalie Meltzer viết tại Qũy Shoah của đạo diễn Steven Spielberg. Bà Meltzer chia sẻ đầy xúc động:  “Tôi cảm thấy mình phải có trách nhiệm cống hiến một phần đời cho việc giáo dục Holocaust. Chúng tôi cần chắc chắn rằng mãi không quên nó – với hy vọng một ngày nào đó chúng ta có thể học từ quá khứ để hành động”.



Ông Harry Balsam sinh ngày 15/8/1929 tại Gorlice (Ba Lan). Mẹ của ông tên là Adela, cha ông là Moses. Gia định ông có 4 người anh em của mình, họ sống với nhau rất hạnh phúc trong suốt 9 năm đầu đời. Ông tự nhận thấy bản  thân là kiểu người tinh nghịch, đầy táo bạo. Tháng 9/1939, gia đình ông quyết định rời bỏ quê hương khi Đức Quốc Xã xâm lược Ba Lan. Hành lí được chất đầy trên cỗ xe ngựa. Trong lúc những người còn lại ném đồ đạc của họ thì cha  và người anh cả của Harry lên tàu. Sự việc bất ngờ xảy đến khi không có thông báo gì nhưng tàu lại chạy đột ngột, tốc độ nhanh đến nổi cả hai đều không thể nhảy xuống. Khi đến nhà ga tiếp theo, Harry và những người còn lại trong gia đình mình đều lo lắng và hy vọng sẽ tụ họp với cha và anh. Nhưng thực tế, người cha và anh trai của Harry đã theo con tàu sang thẳng nước Nga, nơi họ làm công nhân mỏ trong suốt chiến tranh.



Bà Adela rơi vào khoảng lặng khi không biết mình nên đi đâu làm gì vào lúc này. Bà quyết định quay trở lại nhà nhưng lúc quay lại xưởng bánh mì, bọn ĐQX đã ở đó. Chúng hạ lệnh không được quay lại và lấy theo rất nhiều bột mì. Vào một dịp tết năm mới của người Do Thái - Rosh Hashanah của năm 1940, khi Harry và gia đình đang ở nhà người anh họ, tất cả đang cố gắng thích nghi  đời sống thường nhật trong bữa ăn gia đình. Bữa cơm hôm đó có sự góp mặt của giáo sĩ Noah Schribber. Bữa tiệc mới được bắt đầu thì mật vụ Đức lao thẳng vào nhà và bắt ông Schribber cùng người con trai. Họ bị lôi đi và chết ngay tại chỗ vì dính đạn. Những người còn lại bị chúng bảo biến ra chỗ khác, tiếp đó chúng tiến hành xử lí cả nhà giáo sĩ Do Thái. Không còn phương án khác, Harry và gia đình buộc phải di chuyển địa điểm sinh sống đến ở “khu ổ chuột” được thiết lập ở Gorlice. Nơi đó họ sẽ sinh hoạt cùng với 5 gia đình khác ở 2 phòng chung. Xung quanh khu ở đó không hề có hàng rào và chỉ có 3 con đường.

Trong một buổi chiều đi dạo tại quảng trường thành phố, bất ngờ một tên mật vụ Đức chạy tới và đặt tay lên vai người anh trai khi Harry và người anh lớn đang ở đấy. Hắn nói to: “Mày là một thằng Do Thái!”. Ngay sau đó, một chiếc súng lục được rút ra bắn chết người anh trai. Harry bị tay sĩ quan ĐQX hét vào mặt:  “Cút đi!”. Quá sợ hãi, Harry chạy bán sống bán chết để giữ lấy tính mạng dù xác anh trai nằm bất động trên đường. Lúc đó, Harry nhìn thấy một người bạn học Ba Lan mà mình coi là bạn. Sau này, Harry mới biết được rằng thằng nhóc Ba Lan chính là người đã nói với tay Gestapo:  “2 thằng nhóc Do Thái đang đi bộ không có ngôi sao vàng”. Thời khắc đó là lúc đau thương nhất mà có lẽ trong cuộc đời ông từng phải trải qua. Cả mẹ và cậu đều rất đau lòng sau khi cậu quay về nhà và kể với mẹ chuyện anh đã bị giết. Khi còn sống ở “khu ổ chuột”, người Do Thái liên tục phải đi dọn tuyết suốt 12 tiếng mỗi ngày. 

Sống trong giờ phút sinh tử

Đi dọn tuyết sẽ chẳng được đồng công nào nhưng Harry cảm thấy vui sướng đến lạ thường. Vì ít nhất khi đó trên tay có thể được ầm theo bánh mì, bơ hoặc bất kỳ thứ gì có thể cầm trong tay và được ra khỏi “khu ổ chuột”. Năm 1941, đang giữ đêm khuy, bỗng dưng bọn Đức bắt đầu la hét trên hệ thống loa phóng thanh và bắn súng chỉ thiên. Từng người đều bị chúng bắt ra đường. Harry và gia đình chạy xuống để trốn trong hầm. Bình minh lên mới là lúc không còn tiếng súng nhưng tiếng la hét của bọn Đức vẫn liên tục xuất hiện. Bởi vẫn còn nhiều người đang lẩn trốn chưa ra. Chúng cho những người đang ẩn náu 2 tiếng để rời khỏi nếu không sẽ bị giết ngay tức khắc. Bị lệnh trục xuất khỏi “khu ổ chuột”, mọi người đã tụ lại để chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm 100 người. Bầu không khí thật kinh khủng bởi không ai hay biết chuyện gì đang xảy ra. Mọi thứ hỗn loạn,  Harry đang đứng cùng gia đình cũng bị bọn lính Đức lôi đi dù rất cố gắng níu kéo người thân. Harry từ đó cũng không còn gặp lại mẹ và các em lần nào nữa. Harry bị đưa lên 40 toa xe chở gia súc cùng hơn 3.000 người Do Thái. Belzec là địa điểm dừng chân, sau đó bị đưa thẳng tới các phòng hơi ngạt lúc vừa đến nơi. Ngày nào cậu nhóc 11 tuổi ấy cũng phải chứng kiến cảnh giết chóc và bắn nhau. Năm 1942, tên Harry được trục xuất. Harry đã đến Plaszow sau khi ngồi trên một chiếc xe chở gia súc. Lính Đức đã chờ sẵn và sẽ giết ngay nếu như trong người ai đó còn trang sức hoặc tiền bạc nếu như không quẳng xuống hố.

Một trong những đứa bé nhỏ nhất và bị đẩy lên phía trước nơi chỉ huy trại, Joseph Müeller đang đứng. Lúc đó buộc Harry hét lên để những đứa kia dừng lại. Khi đó, Müeller  đi ngang qua tóm luôn cậu đưa lên trước. Harry lo sợ mình sẽ bị bắn nhưng vẫn bị Müeller nói rằng nên đi theo ông ta. Sau đó, Harry vào phòng và được cô gái và chàng trai nói tiếng Đức giải thích rằng cậu sẽ trở thành người đánh giày.

Hiểu được ý đó, Harry liền chạy tới chỗ Müeller để bắt đầu công việc. Harry liền chạy ra ngoài trại tìm một thợ sửa giày Do Thái đã già khi trong tay chẳng có đồ nghề gì để làm giày sạch. Đến lúc quay lại, Mueller nói với Harry rằng “mình đã chọn đúng người”. Harry ở đó chứng kiến nhiều chuyện dã man và cũng thường xuyên lấy thức ăn và thuốc trong trại cho các tù nhân Do Thái. Joseph Mueller được miễn nhiệm vụ chỉ huy sau đó và SS đưa ra quyết định di chuyển các tù nhân.

Ý chí sinh tồn mạnh mẽ

Trong điều kiện giá lạnh băng giá và hầu như không có thức ăn, Harry từ  trại tập trung Plascow được đưa tới Starzysko để đào các giao thông hào phòng. Sau đấy, Harry tiếp tục được đưa tới Czestochowa và làm việc cho một xưởng sản xuất đạn dược. Sau một thời gian, tới tháng 12/1944, Harry được chuyển quay lại trại tập trung Buchenwald trong 5 tuần. Ở đó, cậu được nhận  một bộ đồng phục tù nhân sọc để mặc. Trong điều kiện thời tiết lạnh giá nhưng họ vẫn phải đứng trong tuyết suốt 7 tiếng mỗi ngày. Cho tới tháng Giêng năm 1945, Harry tiếp tục được điều tới một nhà máy lọc dầu đã bị quần Đồng Minh bỏ bom. Tù nhân ở đây đều  không có thức ăn hay nước uống. Họ sẽ bị bắn chết nếu như không đi đủ nhanh hoặc sức khỏe yếu và ngừng lại nghỉ ngơi.



 “Cuộc trường chinh tử thần” được diễn ra suốt 3 tuần, sự kiện này có tên như vậy bởi họ phải trải qua khoảng thời gian đi dài bộ từ Đức sang Czechoslovakia. Khi tù nhân Do Thái ở trại tập trung Rehmsdorf có đến 3.000 người, thế nhưng khi chuyển sang  trại tập trung Theresienstadt, số tù nhân thực tế chỉ còn 600 người. Bệnh tình của Harry trở nặng khi ở Theresienstadt vài ngày. Đó là giây phút thập tử nhất sinh của cậu. Thật may mắn cuộc đời của Harry được cứu sau khi Hồng quân Liên Xô đã thần tốc tấn công trại Theresienstadt vào ngày 8/5/1945. Chiến tranh chấm dứt, mọi tù nhân được giải phóng và Harry cũng vậy. Dù được thả tự do nhưng cậu cũng không vui vẻ gì khi không còn có gia đình bên cạnh, cũng không thể trở lại quê hương. Chính phủ Anh đồng ý tiếp nhận 1.000 trẻ em Do Thái sau vài tháng, nhưng chỉ thấy 732 đứa trẻ tìm được. Chúng đều quá khổ khi phải trải qua biết bao những mất mát, đau thương.


Tin liên quan

40 năm mới có lời giải đáp của thi thể không đầu trong hang động Mỹ


Dù trong nhóm đó có con gái nhưng họ đã già dặn so với tuổi nên được gọi là “Các cậu trai”. “Các cậu bé” đến Carlisle (Anh) để được đưa đi phục hồi chức năng ở Windermere. Họ gọi Windermere là “thiên đường” bởi luôn được đón tiếp nồng hậu. Vào đầu năm 1946, Harry rời Windermere  được đưa tới lữ quán thanh niên ở Loughton (Essex) cùng một số bạn bè khác. Niềm vui đến bất ngờ vào năm 1947 khi nhận được liên lạc của Hội Chữ thập đỏ quốc tế rằng cả cha và anh cả còn sống. Họ gặp nhau tại một trại tị nạn ở Đức.

“Các cậu trai” vốn đã trở thành gia đình của Harry nên khi người cha và anh trai muốn cậu rời đi tới Israel cùng, cậu lại ngỏ ý không muốn. Bởi nơi đây như một gia đình thứ hai, bắt đầu cuộc sống mới. Trước tuổi sinh nhật 16 của mình, cậu đã chuyển tới Anh. Nơi đây Harry Balsam học thêm thứ ngôn ngữ và tiếp thu văn hóa mới và trở thành một thương gia thành công. Vợ Pauline cùng anh  có 2 con trai là Stephen và Colin. Ngày 2/10/2003, ông Harry Balsam ra đi ở tuổi 74. 

Chủ đề liên quan